पुणे – एकेकाळी शिक्षण, संस्कृती, आणि विचारांनी भारलेल्या पुण्याचं आजचं वास्तव वेगळंच आहे. शैक्षणिक संस्था, बुद्धिजीवी समाज आणि राज्यव्यापी ओळख असलेल्या या शहरात गेल्या काही वर्षांत महाविद्यालयीन तरुण-तरुणी पब, दारू, रेव्ह पार्टी, ड्रग्ज या गोष्टींमध्ये हरवत चालली आहेत. या सामाजिक बदलांची व्याप्ती व खोल परिणाम जाणून घेणं गरजेचं आहे, खासकरून कॉलेजच्या विद्यार्थ्यांच्या संदर्भात.
पुण्याची महाविद्यालयीन पिढी – सध्याचं चित्र
पब, रेव्ह पार्टी आणि व्यसन:
पुण्याच्या खराडी, कोरेगाव पार्क, हिंजेवाडी अशा भागांमध्ये महाविद्यालयीन मुलं-मुली नियमितपणे रेव्ह पार्टीमध्ये सहभागी होत असल्याच्या घटना वाढल्या आहेत. २७ जुलै २०२५ रोजी खराडी येथील एका हाय-प्रोफाइल रेव्ह पार्टीवर पोलिसांनी छापा टाकून, दोन महाविद्यालयीन मुली आणि पाच जणांना ताब्यात घेतलं. त्या पार्टीत कोकेन, गांजा, दारू, हुक्का जप्त करण्यात आलं. अटक झालेल्यांमध्ये एक नामवंत राजकीय नेत्याचा जावई, कॉलेजला जाणाऱ्या तरुणी आणि काही धनाढ्य कुटुंबातील मुलं होती.
तरुणाई हे मुख्य लक्ष: पुण्यात नोकरी आणि शिक्षणासाठी येणाऱ्या हजारो तरुण-तरुणींपैकी मोठ्या प्रमाणावर नशेच्या विळख्यात सापडत आहेत. २०२४च्या एका अहवालानुसार, शहरात गेल्या ९ महिन्यांतच १३ कोटी रुपयांचे अमली पदार्थ जप्त झाले, जे मुख्यत्वे कॉलेज, पब, नाईटक्लब परिसरातील तरुणांकडून सापडले होते. यामध्ये मेफेड्रोन (एमडी), कोकेन, एलएसडी, एमडीएमए, हशिश, गांजा यांचा मोठ्या प्रमाणावर वापर आढळतो.
पब, नाईटलाइफ आणि पार्टी संस्कृतीचा प्रभाव: फर्ग्युसन रोड, कोरेगाव पार्क, खराडी, हिंजवडी या भागातील नाईट क्लब आणि पबमध्ये अनेक वेळा अमली पदार्थ सेवन करणारी आणि विकत घेणारी तरुणाई सापडली आहे. पोलिस कारवाईंनुसार, जप्त केलेल्या अमली पदार्थांची किंमत आणि प्रमाण वर्षागणिक वाढतच आहे. हॉटेल्स, सोसायट्या आणि वसतिगृहांमध्येही महाविद्यालयीन मुलं आणि मुली या व्यसनात वाढत्या प्रमाणात गुंतताना दिसतात
महाविद्यालयीन मुलींच्या सहभागात वाढ:
फक्त मुलांपुरते नाही, तर मुली हाही वाढता वर्ग आहे. यावर्षीच्या अनेक छाप्यांमध्ये महाविद्यालयीन वसतिगृहातील मुलींना दारू, सिगारेट, ड्रग्जच्या सेवनात पकडण्यात आलं आहे. एका घटनेत सावित्रीबाई फुले विद्यापीठाच्या मुलींच्या वसतिगृहात दारूच्या रिकाम्या आणि भरलेल्या बाटल्यांचा मोठा साठा सापडला होता. संबंधित विद्यार्थिनींनी वसतिगृहांत रात्री पाटर्या केल्याचं समोर आलं आहे.
किशोरवयीन मुलींमध्येही व्यसनाच्या गंभीर घटना:
येरवडा परिसरातील १६ वर्षीय दोन मुलींनी कुटुंबाच्या अनुपस्थितीत दारू पिली, त्यानंतर एकीने आत्महत्या केली, तर दुसरीला रुग्णालयात दाखल केलं गेलं. ही घटना पुण्यातील महाविद्यालयीन वयोमानातील मुलींच्या मानसिक संकटाचा, व्यसनाच्या प्रभावाचा मोठा इशारा आहे.
व्यसनाधीनता वाढण्याची कारणं:
‘कूल’ किंवा ‘ग्रुपचा भाग’ वाटण्यासाठी पार्टी संस्कृतीत दाखल होणं
सोशल मीडिया आणि सेलिब्रिटी संस्कृतीचा प्रभाव
घरापासून दूर असणं, पालकांचं कमी नियंत्रण
तणाव, नैराश्य, अकादमिक किंवा वैयक्तिक कारणांमुळे सुटका शोधणं
सहज उपलब्धता: शहरातील पब आणि नाईटक्लबमध्ये ड्रग्ज, दारू सहज मिळतात.
सत्य घटना – पुण्यातील महाविद्यालयीन तरुणाईतील व्यसन, रेव्ह पार्टी:
खराडी रेव्ह पार्टी, जुलै २०२५:
डीजे, flashing लाईट्स, ड्रग्ज आणि हुक्का… सोशल मीडियावर वायरल झालेल्या या पार्टीमध्ये दोन महाविद्यालयीन मुली सहभागी होत्या. पोलिसांनी छापा टाकून दोन मुलींना आणि अन्य पाचांना रंगेहात पकडले. मेडिकल चाचणीत त्यांना दारू आणि ड्रग्जचे सेवन सिद्ध झाले. लाखो रुपयांची रोख रक्कम, मोबाईल, आणि दोन कार जप्त करण्यात आल्या.
विद्यापीठ वसतिगृहातील दारू पार्टी:
चौकशीदरम्यान अनेक मुलींनी कबूल केलं की दहावी, बारावी, पदवीचे विद्यार्थी दारू आणि सिगारेटसोबत ड्रग्ज देखील आणतात. काही महिन्यांत वसतिगृहात दारूच्या बाटल्या व सिगारेटच्या पाकिटांचा साठा सापडला. या प्रकरणी संबंधित अधिकाऱ्यांकडून चौकशी सुरू आहे.
व्यसनातून मार्ग काढलेला अनुभव:
मुक्तांगण व्यसनमुक्ती केंद्रात दाखल झालेल्या एका तरुणाचा अनुभव: कॉलेजमध्ये असताना अमली पदार्थांच्या विळख्यात अडकला; नंतर उपचार, मॅरेथॉन, आणि काउंसिलिंगच्या मदतीने आयुष्य बदलले. आता तो नव्या पिढीला व्यसनमुक्तीसाठी मार्गदर्शन करतो आहे.
कॉलेज जीवनातील नव्या समस्यांचे परिणाम
शैक्षणिक गुणवत्ता आणि भविष्यकाळावर परिणाम:
सततच्या नाईटक्लब पार्टीमुळे अनेक विद्यार्थ्यांचे व्यसन, तणाव, शारीरिक व मानसिक आरोग्यावर गंभीर परिणाम होत आहेत – गैरहजेरी, अकादमिक फेल्युअर, कुटुंबीयांशी संवाद तुटणे.
कुटुंब, समाज, आणि संस्थांची जबाबदारी:
आज सोशल मीडिया, पैशाचा सहज पुरवठा व केस-स्टडीज पाहता, शिक्षक, पालक, आणि शिक्षणसंस्थांनी सखोल संवाद, चर्चा आणि कठोर धोरणात्मक अंमलबजावणी करणे फार गरजेचे आहे.
निष्कर्ष: ‘विद्येचे माहेरघर’ वाचवण्यासाठी काय करायचं?
महाविद्यालयीन तरुणाईला फक्त शिक्षण नव्हे, तर संस्कार, काउंसिलिंग, आणि प्रत्यक्ष मार्गदर्शनाची सर्वात जास्त गरज आहे.
शहरातील शिक्षणसंस्था, कॉलेज प्रशासन, वसतिगृह व्यवस्थापन, पालक आणि विद्यार्थी – सर्वांनी मिळून ही लागलेली किड थांबवण्यासाठी प्रामाणिक, पारदर्शक प्रयत्न करावेत.
“बदलती काळाची गरज स्वीकारताना, आपण मूल्य, संस्कृती, आणि विद्यार्थ्यांचं खरं हित जपण्याचा कटाक्ष ठेवला पाहिजे. पुण्याचं माहेरघरपण हे फक्त नावापुरतं न राहता, प्रत्येक महाविद्यालयीन युवक-युवतीच्या आयुष्यासाठी जिव्हाळ्याचं आणि आधाराचं ठरलंच पाहिजे.”